1937-Χιονάτη
Από το γνωστό παραμύθι, με επικρατέστερη την εκδοχή των Αδερφών Γκριμ, έρχεται η Χιονάτη, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Disney. Η Χιονάτη είναι μια πανέμορφη πριγκίπισσα με άσπρο δέρμα, μαύρα μαλλιά και κόκκινα χείλη, που την ζηλεύει η κακιά της μητριά για την ομορφιά της και αποφασίζει να την σκοτώσει. Μετά από κάποιες αποτυχημένες προσπάθειες η Χιονάτη ζει σ' ένα δάσος με 7 νάνους που την προσέχουν. Η κακιά βασίλισσα τελικά της δίνει ένα δηλητηριώδες μήλο και η Χιονάτη πέφτει σε βαρύ λήθαργο. Όταν την βλέπει ένας πρίγκιπας στο φέρετρο, την ερωτεύεται κεραυνοβόλα και με το μαγικό του φιλί, την φέρνει στη ζωή. Η πριγκίπισσά μας λοιπόν είναι αναμφισβήτητα πανέμορφη (καθρεύτη, καθρευτάκη μου ποια είναι η ομορφότερη απ' όλες?) και βρίσκεται εκεί, αβοήθητη και αθώα να την σώσει ο πρίγκιπας από το κακό που την έχει βρει χωρίς να φταίει. Πρόθυμη να βοήθησει, απονήρευτη και καλόβουλη βρίσκεται θύμα στη βούληση των κακών. Αλλά φυσικά, ο καλός πρίγκιπας και η "θεία" δικαιοσύνη βάζουν τα πράγματα στη φυσική τους θέση.
1950 - Σταχτοπούτα
Η επόμενη γνωστή πριγκίπισσα της disney είναι η Σταχτοπούτα. Η Σταχτοπούτα είναι κόρη ενός χήρου που ξαναπαντρεύεται μία σκληρή και κακιά γυναίκα. Μαζί της αποκτάει δύο κόρες, οι οποίες μαζί με την μητέρα τους, εκμεταλλεύονται την Σταχτοπούτα και την αναγκάζουν να κάνει όλες τις δουλειές του σπιτιού. Μια μέρα ο πρίγκιπας καλεί όλες τις κοπέλες από το βασίλειο σε χορό για να διαλέξει σύζυγο. Οι αδελφές της Σταχτοπούτας της απαγορεύουν να πάει κι εκείνη απελπίζεται μέχρι τη στιγμή που κάνει την εμφάνιση της η καλή νεράιδα, η νονά της και μεταμορφώνει την Σταχτοπούτα η οποία πηγαίνει στον χορό και εντυπωσιάζει τον πρίγκιπα. Φεύγει όμως νωρίς και ο πρίγκιπας την επόμενη να την βρει παίρνει το γοβάκι που της έφυγε κι αρχίζει να το δοκιμάζει σε όλες τις κοπέλες μέχρι να την βρει. Η Σταχτοπούτα γίνεται πριγκίπισσα και συγχωρεί τις αδελφές της. Έχει γίνει ήδη φανερή η εξέλιξη του προτύπου. Η πρωταγωνίστρια μας είναι από χαμηλή κοινωνική τάξη, αλλά παντρεύεται τον πρίγκιπα επειδή είναι όμορφη και κυρίως καλή, πράγμα που αποδεικνύεται όχι μόνο από την ανοχή της, αλλά κι επειδή συγχώρησε όσα της έκαναν οι αδελφές της. Και η Χιονάτη είναι καλή, αλλά η Σταχτοπούτα έχει ενεργότερο ρόλο και αποδεικνύει έμπρακτα την καλοσύνη της. Ονειρεύεται σαν τις άλλες κοπέλες, αλλά είναι σεμνή.
1959- Η Ωραία Κοιμωμένη
Ίσως το πιο κλασικό έργο της Disney με τις περισσότερες θαυμάστριες, η ωραία κοιμωμένη είναι η πλέον κλασσική. Ο βασιλιάς και η βασίλισσα κάνουν ένα όμορφο κοριτσάκι και στην γιορτή για τη γέννησή της καλούν τους πάντες εκτός από την κακιά μάγισσα η οποία για να τους εκδικηθεί, ρίχνει κατάρα στην μικρή, ν' ακουμπήσει ένα αδράχτι στα 16 της χρόνια και να πεθάνει. Οι καλές νεράιδες που είναι και νονές της, "ελαφραίνουν" την κατάρα και από θάνατο πάμε σε βαθύ ύπνο μέχρι να την ξυπνήσει το φιλί της αγάπης, κάτι το οποίο προσπαθούν να αποτρέψουν μεγαλώνοντας την μακριά από το παλάτι. Τελικά, δεν τα καταφέρνουν και η Αυγούλα... κοιμάται μέχρι τη στιγμή που έρχεται το πριγκιπόπουλο-το οποίο είναι συμφωνημένο από τους γονείς να την παντρευτεί-της δίνει το φιλί, καταστρέφει την κακιά μάγισσα, λύνει τα μάγια και την παντρεύεται. Ενώ είχαμε κάνει ένα καλό βήμα με την Σταχτοπούτα, η Ωραία Κοιμωμένη μας χαλάει λίγο την πορεία πηγαίνοντάς μας πίσω, αλλά πάντα στο ιδεατό της εποχής. Η Αυγούλα μαθαίνει να ζει χωρίς πολυτέλειες- δεν είναι άλλωστε το πεπρωμένο της- και ν' αγαπά τη φύση. Είναι ευγενική, ονειροπόλα και ζει στην άγνοια. Το γεγονός ότι ο πρίγκιπας δεν είναι "από μηχανής θεός", αλλά προορίζεται για γαμπρός της από τους γονείς τους, χωρίς αυτό όμως να έχει σημασία αφού κι αυτός την ερωτεύεται χωρίς να ξέρει ποια είναι είναι ένας πρωτότυπος συνδυασμός και άξιο αναφοράς το ότι η Αυγούλα ερωτεύται κάποιον χωρίς να την προσελκύει η ευγενική του καταγωγή, αλλά η θύμηση από το όνειρο, από έναν ιδεατό κόσμο. Αρκετά ρομαντική.
1989 - Άριελ, η Μικρή Γοργόνα
Κάνουμε ένα άλμα 30 χρόνων, αλλά δε βρίσκω κάτι άξιο αναφοράς σε πρωταγωνιστικό ρόλο και που να μην είναι (μόνο) ζώο. Ίσως να κάνω ξεχωριστή ανάρτηση γι' αυτούς! Η Μικρή Γοργόνα είναι εμπνευσμένη από το παραμύθι του Άντερσεν με τον ίδιο τίτλο, αλλά σε αρκετά πιο αισιόδοξη εκδοχή. Η Άριελ είναι η πριγκίπισσα γοργόνα του βυθού και θέλει να γνωρίσει τον κόσμο των ανθρώπων. Ερωτεύεται τον πρίγκιπα Έρικ που σώζει από βέβαιο θάνατο και η μάγισσα Ούρσουλα την μεταμορφώνει σε άνθρωπο προκειμένου να τον κατακτήσει, αλλά με τους δικούς της περιοριστικούς όρους: σε τρεις μέρες η Άριελ πρέπει να πάρει το φιλί της αγάπης από τον πρίγκιπα και να τον κερδίσει, αλλιώς θα ξαναγίνει γοργόνα και θ' ανήκει στην Ούρσουλα. Συν τοις άλλοις είναι μουγκή και δε μπορεί να εκφράσει την αγάπη της, αλλά ούτε και να του τραγούδησει (η φωνή της Άριελ είχε γοητεύσει τον πρίγκιπα). Η Ούρσουλα μεταμορφώνεται σε άνθρωπο με τη φωνή της Άριελ για να μαγέψει και να παντρευτεί τον πρίγκιπα. Ακολουθεί μια σειρά περιπετειών όπου ο πρίγκιπας ανακαλύπτει την αλήθεια, η Ούρσουλα σκοτώνεται από τον πρίγκιπα, σώζει την Άριελ και ο πατέρας της την κάνει άνθρωπο για να μπορέσει να είναι μ' αυτόν που αγαπάει. Υπάρχει πλέον φανερή εξέλιξη της γυναίκας στην Disney. Η Άριελ έχει την περιέργεια μιας μικρής κοπέλας για ν' ανακαλύψει έναν κόσμο που δε γνωρίζει, παίρνει ρίσκα, κάνει επιπολαιότητες. Το κυριότερο είναι ότι σώζει τον άνθρωπο που αγαπάει, θυσιάζεται γι' αυτόν τόσο όταν δέχεται τους εξευτελιστικούς όρους της Ούρσουλας, αλλά και όταν αφήνει την οικογένειά της για να είναι μαζί του. Υπάρχει έντονη διαμάχη για την καρδιά ενός άντρα. Η Άριελ δεν μοιρολατρεί, ούτε είναι παθητικός δέκτης, αλλά προσπαθεί με κάθε μέσο να κερδίσει αυτό που θέλει, χωρίς να γίνεται όμως άδικη. Παράλληλα όμως δεν έχει αποκοπεί τελείως από το μοτίβο της απροστάτευτης αφού τόσο ο πρίγκιπας όσο και ο πατέρας της την βοηθάνε σε δύσκολες καταστάσεις που δεν μπορεί ν' αντιμετωπίσει μόνη της.
1991- Η Πεντάμορφη και το Τέρας
Δύο χρόνια μετά και συναντάμε μια πιο ώριμη εκδοχή της δυναμικής πριγκίπισσας. Ο λόγος φυσικά για την πολυαγαπημένη Μπελ, μια χαμηλών τόνων χωριατοπούλα που αγαπάει τα βιβλία και την θέλει ο αγροίκος του χωριού, κόρη ενός αξιαγάπητου εφευρέτη, που παγιδεύεται στον πύργο ενός τέρατος σ' ένα ταξίδι που κάνει. Η Μπελ αλλάζει θέση με τον πατέρα της που είναι γέρος κι εδώ ξεκινάει η περιπέτεια: το τέρας είναι ένας μαγεμένος κακομαθημένος πρίγκιπας, ο οποίος κάποτε είχε αρνηθεί την φιλοξενία σε μια γριά γυναίκα επειδή ήταν άσχημη, που όμως αποδείχτηκε μάγισσα και τον καταράστηκε να μείνει για πάντα τέρας, αν δεν βρει την πραγματική αγάπη μέχρι τα 21 του χρόνια. Κι αυτή φυσικά δεν είναι άλλη από την Μπελ. Η Μπελ λοιπόν έρχεται αντιμέτωπη με το τέρας, το οποίο όμως δεν είναι μόνο άσχημο στην εμφάνιση, αλλά έχει άσχημους τρόπους, είναι κλειστός χαρακτήρας και φυσικά το μαγεμένο του παλάτι-όλοι θυμόμαστε τον τικιτάκα και τον μεσιε φουφου! Εν τέλει, ερωτεύονται και η Μπελ σώζει το τέρας από την παγίδα που του έστησαν οι χωρικοί με πρώτο και καλύτερο τον αγροίκο, τον Γκαστόν που την θέλει γυναίκα του. Ετοιμοθάνατο το τέρας στην αγκαλιά της Μπελ, μεταμορφώνεται σε πρίγκιπα μετά από την εξομολόγηση της Μπελ πως τον αγαπά και λύνονται τα μάγια. Η Μπελ έχει λατρευτεί από πολλές ρομαντικές ψυχές που γνωρίζω και δεν είναι τυχαίο. Εκφράζει με μεγάλη απλότητα την μετριοφροσύνη, αλλά και τον δυναμισμό. Δεν είναι αυτό που λέμε αγγούρι... Σώζει το τέρας, αδιαφορεί για την εμφάνισή του, τον εξευγενίζει ουσιαστικά και τον ερωτεύεται χωρίς να γνωρίζει την καλή ή την κακή τροπή που μπορούν να πάρουν τα πράγματα. Ερωτεύεται με τους δικούς της όρους και το υπερασπίζεται. Ίσως η πρώτη κοπέλα που σώζει τον άντρα και που είναι πιο δυνατή από αυτόν. Όχι φυσικά ότι το τέρας είναι άβουλος και ηλίθιος. Σημαντική όχι μόνο η αυτοθυσία, αλλά αν τη συγκρίνουμε με τις προηγούμενες κοπέλες, ανήκει στην χαμηλότερη κοινωνική τάξη, χωρίς φιλοδοξίες για κάτι κοινωνικά ανώτερο, όπως η Σταχτοπούτα, μόνο πνευματικά-γι' αυτό και η αγάπη για τα βιβλία. Εδώ φαίνεται πεντακάθαρα η εξέλιξη του γυναικείου προτύπου.
1995 - Ποκαχόντας
Λίγα χρόνια μετά συναντάω άλλη μία πριγκίπισσα που λατρεύουν πολλές συνομίληκές μου, μιας και μ' αυτά μεγαλώσαμε κι εκφράζουν τον καιρό μας περισσότερο απ' ότι οι πορσελάνινες ηρωίδες. Από τα μεγάλα μου κολλήματα η Ποκαχόντας λοιπόν, πριγκίπισσα των Ινδιάνων, ερωτεύεται έναν Άγγλο κατακτητή που τελικά τον σώζει από το μίσος τόσο των δικών της ανθρώπων, αλλά και των δικών του που τον κυνηγούν επειδή δεν υπακούει. Επαναστατική η Ποκαχόντας, δεν κρίνει με βάση την καταγωγή και το χρώμα και δίνει ένα εξαιρετικό αντιρατσιστικό και για την διαφορετικότητα μήνυμα, μετά την Μπελ. Εδώ περνάμε από την εμφάνιση στην φυλή. Αγαπάει την φύση και τον τόπο της, αλλά κι έναν άντρα ο οποίος ούτε αυτός μπορεί να συμβιβαστεί με την επίθεση που κάνουν οι δικοί του και το όλο αποικιακό "στυλ". Η πιο χίπισσα απ' όλες, δρα για την ειρήνη μεταξύ των λαών που συγκρούονται, την αγάπη και την ισότητα κι αφήνει τα συναισθήματά της να την καθοδηγήσουν χωρίς όμως να την παρασύρουν, αφού στο τέλος αποφασίζει να μείνει με τους ανθρώπους της και να μην δράσει απερίσκεπτα και ίσως εγωιστικά. Απογοητευτική όσο δεν πάει η δεύτερη ταινία, κρατήστε την μακριά από παιδιά.
1996 - Η Παναγία των Παρισίων
Την Εσμεράλδα θα μπορούσα να την παραλείψω, αλλά την προτίμησα αντί της Γιασμίν, γιατί είναι η no. 1 λατρεία μου. Από το βιβλίο του Ουγκώ με τον ίδιο τίτλο λοιπόν, η Παναγία των Παρισίων έχει μήλο της Έριδος μια τσιγγάνα, την Εσμεράλδα που την ερωτεύεται ο άσχημος κοδονοκρούστης της Παναγίας των Παρισίων, ο Κουασιμόδος, τον λοχαγό της φρουράς, ο Φοίβος και την ποθεί ο ιερέας Φρόλω που θεωρεί πως η ελξή που του ασκεί είναι μαγεία και την κυνηγάει, ενώ παράλληλα έχει κάνει το ψυχοπαίδι του Κουασιμόδο, δούλο έπειτα από τύψεις όταν σκότωσε την τσιγγάνα μητέρα του. Η Εσμεράλδα μαθαίνει στον Κουασιμόδο τι σημαίνει ανεξαρτησία, να βλέπει πέρα από την ασχήμια του-κάτι που την ίδια δεν την ενδιαφέρει και τελικά επαναστατεί ενάντια στην εξουσία που του ασκεί ο Φρόλω και στον Φοίβο τον ασυμβίβαστο και με πάθος τρόπο ζωής, εντελώς έξω από τα στενά όρια που έχει μάθει ως στρατιωτικός. Είναι ανεξάρτητη σε γενικές γραμμές και δεν καταφέρνει να την σκλαβώσει ούτε ο έρωτάς της για τον Φοίβο, αλλά και ούτε και οι προσπάθειες του Φρόλω. Τελικά σώζει και φροντίζει τον Φοίβο και η ίδια σώζεται από τον Κουασιμόδο, έναν από τους πιο αγαθούς ήρωες που έχει δείξει ποτέ η Disney. Η Disney έχει αφήσει με μαεστρία πίσω της τις ταξικές διαφορές και σ' αυτό το σημείο έχει καταπιαστεί με τις εθνικές και της μικροδιαφορές στην αντίληψη και τον τρόπο ζωής. Η ηρωίδα είναι από τις πλέον ανεξάρτητες, θαμπώνει και κερδίζει τον θαυμασμό διαφορετικών ανθρώπων χωρίς να το επιδιώκει κι έχει κάτι να δώσει σε όλους τους. Το love story δε παίζει τόσο σημαντικό ρόλο σ'αυτή την περιπετειώδη ταινία της disney, αλλά συνυπάρχει μαζί με τα προβλήματα των ηρώων.
1998 - Μουλάν
Η Μουλάν είναι η πρώτη μου ανάμνηση από κινηματογράφο, αλλά και πάλι τέτοια γυναίκα δε θα μπορούσε να λείπει, αλλά και να μην κλείσει την ανάρτηση αυτή. Η Μουλάν είναι μια Κινέζα, ασυμβίβαστη, ανάξια για γάμο και οικογένεια, μπελάς κι ατσούμπαλη. Όταν οι Ούνοι επιτίθενται στην Κίνα, η Μουλάν μεταμφιέζεται σε άντρα και παίρνει την θέση του πατέρα της που είναι μεγάλος σε ηλικία για να μην πολεμήσει. Πιάνει φιλίες με διάφορους στρατιώτες, ερωτεύεται τον λοχαγό, αποκαλύπτεται το μυστικό της και τελικά σώζει την Κίνα από τους Ούνους με την ευστροφία, τις έξυπνες ιδέες της και την... ανδρία της. Στο τελός (προφανώς) υποκύπτει ο λοχαγός, ο αυτοκράτορας της Κίνας την συγχαίρει και η οικογένεια της την δέχεται πίσω. Το ωραίο με τη Μουλάν είναι ότι δεν μιμείται τ' αντρικά πρότυπα και την αντρική σκέψη. Έχει καθαρά προσωπική, δυναμική και -κυρίως για την αντιπαράθεση- γυναικεία σκέψη. Έχει αυτό που λέμε γυναικεία λογική, με την κατάλληλη δόση συναισθήματος. Οι άντρες την θαυμάζουν για τον ηρωισμό της, όχι μόνο επειδή έκανε την διαφορά σαν γυναίκα. Είναι αρκετά προσεγμένη ταινία και δε θίγει άσχημα τον ανδρισμό ή τις ικανότητες της γυναίκας.
...Και τώρα ξανακοιτάξτε την Χιονάτη!
Ένα μπράβο και στην Γιασμίν του Αλαντίν, που αψήφησε τους βασιλικούς νόμους και κανόνες κι ερωτεύτηκε τελικά ένα εργατόπαιδο, αλλά και στην προκλητική εμφάνιση της Μεγάρας, που τον πονεμένο και ίσως κακό της χαρακτήρα, εξομάλυνε η αγάπη για έναν άντρα.
Και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου